Μείωση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών

Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών διαμορφώθηκε τον Οκτώβριο σε 2.489 εκατ. ευρώ, σε επίπεδο σημαντικά χαμηλότερο από εκείνο του Οκτωβρίου 2008, κυρίως λόγω της μεγάλης υποχώρησης του εμπορικού ελλείμματος και δευτερευόντως λόγω της μείωσης του ελλείμματος του ισοζυγίου εισοδημάτων.
Οι εξελίξεις αυτές υπεραντιστάθμισαν τον περιορισμό του πλεονάσματος του ισοζυγίου υπηρεσιών και την αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών μεταβιβάσεων.
Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, η υποχώρηση του συνολικού ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου (κατά 1,354 εκατ. ευρώ) προήλθε από τη μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών εκτός καυσίμων και πλοίων κατά 973 εκατ. ευρώ (καθώς η απόλυτη μείωση της δαπάνης για εισαγωγές ήταν σχεδόν τετραπλάσια από τη μείωση των εισπράξεων από εξαγωγές) και τη μείωση των καθαρών πληρωμών για εισαγωγές καυσίμων κατά 380 εκατ. ευρώ, ενώ οι καθαρές πληρωμές για αγορές πλοίων παρέμειναν σχεδόν αμετάβλητες.

Το πλεόνασμα του ισοζυγίου των υπηρεσιών περιορίστηκε κατά 373 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω της μείωσης των καθαρών εισπράξεων από υπηρεσίες μεταφορών κατά 322 εκατ. ευρώ, καθώς οι ακαθάριστες εισπράξεις από υπηρεσίες μεταφορών (κυρίως ναυτιλιακές) εμφάνισαν μεγάλη μείωση (κατά 34,3%). Μείωση (κατά 75 εκατ. ευρώ) παρουσίασαν και οι καθαρές εισπράξεις από ταξιδιωτικές υπηρεσίες. Ειδικότερα, οι ταξιδιωτικές δαπάνες στην Ελλάδα από μη κατοίκους μειώθηκαν κατά 8,5% σε σύγκριση με τον Οκτώβριο του 2008, ενώ οι ταξιδιωτικές δαπάνες στο εξωτερικό από κατοίκους Ελλάδος αυξήθηκαν οριακά (κατά 1,4%). Το έλλειμμα του ισοζυγίου εισοδημάτων μειώθηκε κατά 272 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω του περιορισμού των καθαρών πληρωμών για τόκους, μερίσματα και κέρδη. Τέλος, το ισοζύγιο τρεχουσών μεταβιβάσεων παρουσίασε έλλειμμα 217 εκατ. ευρώ, δηλαδή κατά 56 εκατ. ευρώ μεγαλύτερο από ό,τι τον Οκτώβριο του 2008, κυρίως λόγω της μείωσης των καθαρών εισπράξεων των λοιπών εκτός γενικής κυβέρνησης τομέων. (Σημειώνεται ότι οι ακαθάριστες τρέχουσες μεταβιβάσεις από την ΕΕ περιλαμβάνουν κυρίως τις καταβολές από το Τμήμα Εγγυήσεων του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Προσανατολισμού και Εγγυήσεων στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής καθώς και τις καταβολές από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, ενώ οι τρέχουσες μεταβιβάσεις προς την ΕΕ περιλαμβάνουν τις αποδόσεις-πληρωμές της Ελλάδος στον Κοινοτικό Προϋπολογισμό.)

Την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2009 το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών μειώθηκε κατά 7.406 εκατ. ευρώ ή 26,2% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2008 και διαμορφώθηκε σε 20.821 εκατ. ευρώ. Η εξέλιξη αυτή αντανακλά κυρίως τη μεγάλη μείωση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου και – σε πολύ μικρότερο βαθμό – τη μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου εισοδημάτων. Ταυτόχρονα, όμως, τα πλεονάσματα των ισοζυγίων των υπηρεσιών και των τρεχουσών μεταβιβάσεων εμφάνισαν μεγάλη μείωση.

Ο περιορισμός του συνολικού ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου κατά 12.354 εκατ. ευρώ προήλθε από τη μείωση του εμπορικού ελλείμματος των αγαθών εκτός καυσίμων και πλοίων κατά 6.684 εκατ. ευρώ, των καθαρών πληρωμών για εισαγωγές καυσίμων κατά 4.349 εκατ. ευρώ και των καθαρών πληρωμών για αγορές πλοίων κατά 1.321 εκατ. ευρώ. Όσον αφορά το εμπορικό ισοζύγιο εκτός πλοίων και καυσίμων, οι πληρωμές για εισαγωγές μειώθηκαν κατά 8.981 εκατ. ευρώ ή 25,8%, δηλαδή πολύ περισσότερο από ό,τι οι εισπράξεις από εξαγωγές, οι οποίες μειώθηκαν κατά 2.296 εκατ. ευρώ ή 19,6%.

Η μείωση του πλεονάσματος του ισοζυγίου των υπηρεσιών κατά 4.339 εκατ. ευρώ αντανακλά κυρίως τον περιορισμό των καθαρών εισπράξεων από υπηρεσίες μεταφορών και ταξιδιωτικές υπηρεσίες. Οι ακαθάριστες εισπράξεις από υπηρεσίες μεταφορών (κυρίως από την εμπορική ναυτιλία) μειώθηκαν σημαντικά (κατά 31,9%), με αποτέλεσμα οι αντίστοιχες καθαρές εισπράξεις να περιοριστούν κατά 3.094 εκατ. ευρώ. Επίσης, οι ταξιδιωτικές δαπάνες στην Ελλάδα από μη κατοίκους μειώθηκαν κατά 11,4%, ενώ οι αντίστοιχες δαπάνες στο εξωτερικό από κατοίκους Ελλάδος μειώθηκαν κατά 5,7%, με αποτέλεσμα οι καθαρές εισπράξεις για ταξιδιωτικές υπηρεσίες να μειωθούν κατά 1.147 εκατ. ευρώ. Τέλος, οι καθαρές πληρωμές για «λοιπές» υπηρεσίες εμφάνισαν αύξηση κατά 98 εκατ. ευρώ.

Το έλλειμμα του ισοζυγίου των εισοδημάτων περιορίστηκε κατά 658 εκατ. ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2008, δεδομένου ότι οι καθαρές πληρωμές για τόκους, μερίσματα και κέρδη σημείωσαν πτώση λόγω των εξελίξεων στις διεθνείς χρηματαγορές και κεφαλαιαγορές. Τέλος, το πλεόνασμα του ισοζυγίου των τρεχουσών μεταβιβάσεων περιορίστηκε κατά 1.268 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω της μείωσης των μεταβιβάσεων από την ΕΕ προς τον τομέα της γενικής κυβέρνησης και δευτερευόντως λόγω της μείωσης των εισπράξεων των λοιπών τομέων, καθώς και της αύξησης των πληρωμών του τομέα της γενικής κυβέρνησης προς την ΕΕ.

Ισοζύγιο Κεφαλαιακών Μεταβιβάσεων

Τον Οκτώβριο του 2009 το ισοζύγιο κεφαλαιακών μεταβιβάσεων παρουσίασε πλεόνασμα 14 εκατ. ευρώ, έναντι ελλείμματος 18 εκατ. ευρώ το Οκτώβριο του 2008. (Οι κεφαλαιακές μεταβιβάσεις από την ΕΕ περιλαμβάνουν κυρίως τις καταβολές από τα Διαρθρωτικά Ταμεία - πλην του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου - και το Ταμείο Συνοχής, βάσει του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης )

Το δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2009 το ισοζύγιο κεφαλαιακών μεταβιβάσεων εμφάνισε πλεόνασμα 1.535 εκατ. ευρώ, έναντι 3.024 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2008. Η εξέλιξη αυτή αντανακλά κυρίως τον περιορισμό των κεφαλαιακών μεταβιβάσεων από την ΕΕ προς τον τομέα της γενικής κυβέρνησης. Έτσι, το συνολικό ισοζύγιο μεταβιβάσεων (τρεχουσών και κεφαλαιακών) παρουσίασε πλεόνασμα 2.803 εκατ. ευρώ, έναντι 5.560 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2008.

Συνολικό Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών και Κεφαλαιακών Μεταβιβάσεων

Το έλλειμμα του συνολικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαιακών μεταβιβάσεων (το οποίο αντιστοιχεί στις ανάγκες της οικονομίας για χρηματοδότηση από το εξωτερικό) διαμορφώθηκε σε 2.475 εκατ. ευρώ τον Οκτώβριο του 2009, έναντι 3.703 εκατ. ευρώ τον αντίστοιχο μήνα του 2008. Το δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου του 2009 το έλλειμμα αυτό διαμορφώθηκε σε 19.286 εκατ. ευρώ, έναντι 25.202 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2008, δηλαδή μειώθηκε κατά 23,5%.

Ισοζύγιο Χρηματοοικονομικών Συναλλαγών

Τον Οκτώβριο του 2009 οι άμεσες επενδύσεις στο εξωτερικό από κατοίκους Ελλάδος εμφάνισαν καθαρή εκροή 251 εκατ. ευρώ. Η σημαντικότερη συναλλαγή αφορά την εκροή 197 εκατ. ευρώ για τη συμμετοχή της Cosmote Κινητές Τηλεπικοινωνίες ΑΕ στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Cosmoholding Romania Ltd (Κύπρος). Στις άμεσες επενδύσεις στην Ελλάδα από μη κατοίκους καταγράφηκε καθαρή εισροή 21 εκατ. ευρώ, χωρίς αξιοσημείωτες συναλλαγές.

Στην κατηγορία των επενδύσεων χαρτοφυλακίου, καταγράφηκε καθαρή εισροή ύψους 931 εκατ. ευρώ, η οποία οφείλεται τόσο στην μείωση (εισροή) των τοποθετήσεων κατοίκων Ελλάδος σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια του εξωτερικού (κατά 704 εκατ. ευρώ) όσο και στην μείωση (εισροή) των τοποθετήσεων κατοίκων σε μετοχές αλλοδαπών επιχειρήσεων (κατά 595 εκατ. ευρώ). Οι κινήσεις αυτές αντισταθμίστηκαν εν μέρει από την εκροή λόγω αύξησης των τοποθετήσεων κατοίκων σε χρηματοοικονομικά παράγωγα χωρών του εξωτερικού κατά 225 εκατ. ευρώ, καθώς και από την μείωση (εκροή) των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου κατά 230 εκατ. ευρώ.

Όσον αφορά τις ''λοιπές'' επενδύσεις, καταγράφηκε καθαρή εισροή ύψους 1,5 δισεκ. ευρώ. Η εισροή αυτή οφείλεται κυρίως στην αύξηση κατά 3,3 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε καταθέσεις και repos στην Ελλάδα, η οποία αντισταθμίστηκε εν μέρει από την αύξηση (εκροή) των τοποθετήσεων των εγχώριων πιστωτικών ιδρυμάτων και θεσμικών επενδυτών σε καταθέσεις και repos στο εξωτερικό (κατά 1,6 δισεκ. ευρώ) και από την εκροή ποσού ύψους 179 εκατ. ευρώ λόγω αποπληρωμής δανείων που είχαν χορηγηθεί στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα από κατοίκους εξωτερικού.

Την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2009 οι άμεσες επενδύσεις εμφάνισαν καθαρή εισροή ύψους 1,4 δισεκ. ευρώ. Ειδικότερα, η καθαρή εισροή κεφαλαίων μη κατοίκων για άμεσες επενδύσεις στην Ελλάδα ανήλθε σε 2.324 εκατ. ευρώ (έναντι 2.458 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2008) και κατά κύριο λόγο αφορούσε την αύξηση της συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο της Εμπορικής Τράπεζας και του ΟΤΕ, ενώ η καθαρή εκροή κεφαλαίων κατοίκων Ελλάδος για άμεσες επενδύσεις στο εξωτερικό έφθασε τα 955 εκατ. ευρώ (έναντι 1.766 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2008).

Την ίδια περίοδο σημειώθηκε καθαρή εισροή ύψους 24,0 δισεκ. ευρώ στην κατηγορία των επενδύσεων χαρτοφυλακίου. Η εξέλιξη αυτή αντανακλά κυρίως την εισροή κεφαλαίων μη κατοίκων για αγορές ομολόγων και εντόκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου (ύψους 31,5 δισεκ. ευρώ) και για αγορές μετοχών ελληνικών επιχειρήσεων (ύψους 1 δισεκ. ευρώ). Συγχρόνως παρατηρήθηκε εκροή λόγω της αύξησης των τοποθετήσεων κατοίκων Ελλάδος σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια (κατά 7,2 δισεκ. ευρώ), σε μετοχές (κατά 0,6 δισεκ. ευρώ) αλλά και σε χρηματοοικονομικά παράγωγα χωρών του εξωτερικού (κατά 0,7 δισεκ. ευρώ ).

Τέλος, στην κατηγορία των "λοιπών'' επενδύσεων η καθαρή εκροή ύψους 6,0 δισεκ. ευρώ οφείλεται στην αύξηση των τοποθετήσεων εγχώριων πιστωτικών ιδρυμάτων και θεσμικών επενδυτών σε καταθέσεις και repos στο εξωτερικό (κατά 20,9 δισεκ. ευρώ). Η εκροή αυτή αντισταθμίστηκε εν μέρει από την αύξηση των αντίστοιχων τοποθετήσεων στην Ελλάδα από πιστωτικά ιδρύματα και θεσμικούς επενδυτές του εξωτερικού (κατά 10,5 δισεκ. ευρώ) καθώς και από την εισροή ύψους 4,7 δισεκ. ευρώ για την χορήγηση από μη κατοίκους δανείων στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα.

Στο τέλος Οκτωβρίου 2009 τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας διαμορφώθηκαν σε 3,5 δισεκ. ευρώ. (Υπενθυμίζεται ότι από την ένταξη της Ελλάδος στη ζώνη του ευρώ τον Ιανουάριο του 2001 τα συναλλαγματικά διαθέσιμα, σύμφωνα με τον ορισμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, περιλαμβάνουν μόνο το νομισματικό χρυσό, τη "συναλλαγματική θέση" στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τα "ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα" και τις απαιτήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος σε ξένο νόμισμα έναντι κατοίκων χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ. Αντίθετα, δεν περιλαμβάνουν τις απαιτήσεις σε ευρώ έναντι κατοίκων χωρών εκτός της ζώνης του ευρώ, τις απαιτήσεις σε συνάλλαγμα και σε ευρώ έναντι κατοίκων χωρών της ζώνης του ευρώ, και τη συμμετοχή της Τράπεζας της Ελλάδος στο κεφάλαιο και στα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ΕΚΤ.)