ΟΟΣΑ: Η Ελλάδα δεν θα αποφύγει την ύφεση

Του Λεωνίδα Στεργίου

Ο ΟΟΣΑ απευθύνει αυστηρές συστάσεις για τη λήψη άμεσων και διαρθρωτικών μέτρων για τον περιορισμό του ελλείμματος, του δημοσίου χρέους και την αποτροπή κατάρρευσης του ασφαλιστικού συστήματος. Προς την κατεύθυνση αυτή εισηγείται, μεταξύ άλλων, αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης στα 37 έτη εργασίας. Την προσοχή εφιστά και στον τραπεζικό κλάδο, ο οποίος δέχεται πιέσεις από την έκθεσή του στα Βαλκάνια και τη ΝΑ Ευρώπη, αλλά και από την υποχώρηση της αγοράς ακινήτων.

Η Εκθεση του ΟΟΣΑ συντάχθηκε στις 15 Ιουνίου και στη συνέχεια αναθεωρήθηκε στις 29 Ιουνίου, γεγονός που σημαίνει ότι τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει έχουν ληφθεί υπόψη τα πρόσφατα μέτρα της κυβέρνησης, αλλά και το «ταμείο» που έκανε ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών κ. Γιάννης Παπαθανασίου. Εξάλλου, υπολογίζει ότι τα μέτρα της κυβέρνησης δίνουν μία ανάσα στο έλλειμμα κατά 1,5 ποσοστιαία μονάδα για φέτος και κατά 2,5 το 2010. Ωστόσο, το έλλειμμα θα ξεπεράσει φέτος το 6% και το 2010 θα αγγίξει το 7%, ενώ το δημόσιο χρέος θα κυμανθεί κοντά (ίσως το ξεπεράσει) το 100% του ΑΕΠ. Στην επιδείνωση των οικονομικών μεγεθών συμβάλει η απότομη επιβράδυνση της ελληνικής οικονομίας, η οποία οδηγεί φέτος σε ύφεση και σε στασιμότητα του ρυθμού ανάπτυξης το 2010. Για φέτος ο ΟΟΣΑ προβλέπει αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης κατά 1,3%, ενώ του χρόνου οριακά θετικό κατά 0,3%.

Καθώς περιορίζεται η οικονομική δραστηριότητα, τα περιθώρια για δημοσιονομική χαλάρωση είναι σχεδόν ανύπαρκτα για την ελληνική οικονομία. Ωστόσο, η κρίση επιβάλλει την αύξηση των κρατικών δαπανών που θα οδηγήσει το έλλειμμα στο 6,7% του ΑΕΠ το 2010. Ομως, για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των αγορών θα πρέπει να ληφθούν μέτρα με στόχο τη μείωση του ελλείμματος και τον περιορισμό του δημοσίου χρέους κάτω του 60% μέχρι το 2020-2025. Για την επίτευξη του στόχου αυτού απαιτείται πρωτογενές πλεόνασμα 1% του ΑΕΠ μέχρι το 2015. Αντί αυτού, στο πρώτο εξάμηνο είχαμε ταμειακό έλλειμμα 7,2% του ΑΕΠ.

Η περίοδος εκείνη θα είναι κρίσιμη. Εξαιτίας της γήρανσης του πληθυσμού το δημόσιο χρέος θα πρέπει να έχει μειωθεί προκειμένου να μπορούν να χρηματοδοτηθούν οι ανάγκες του ασφαλιστικού συστήματος. Σήμερα το δημόσιο χρέος είναι στο 100% και το 2010 θα είναι υψηλότερο. Ο ΟΟΣΑ υπολογίζει ότι αν δεν ληφθούν μέτρα και δεν πραγματοποιηθεί μεταρρύμιση στο ασφαλιστικό σύστημα, τότε το κόστος για συντάξεις θα ξεπεράσει το 20% του ΑΕΠ μέχρι το 2050.

Την ίδια στιγμή απαιτείται αυστηρός έλεγχος για τη σωστή χρήση του πακέτου στήριξης των τραπεζών προκειμένου να τονωθεί η οικονομία, αλλά και να αποφευχθούν κίνδυνοι.

Η σταθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας απαιτεί δραστικά μέτρα στο φορολογικό σύστημα. Ο ΟΟΣΑ συστήνει διεύρυνση της φορολογικής βάσης, απλοποίηση του φορολογικού συστήματος, καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και βελτίωση του μηχανισμού είσπραξης εσόδων. Ταυτόχρονα θα πρέπει να μειωθεί το κόστος της γραφειοκρατίας και να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό και στο συνταξιοδοτικό σύστημα. Παράλληλα απαιτείται περιορισμός και καλύτερος έλεγχος των δημοσίων δαπανών (μικρότερες αυξήσεις μισθών στο δημόσιο τομέα, καλύτερος έλεγχος των οικονομικών σε δημόσιες επιχειρήσεις και φορείς).

Το μεγάλο στοίχημα είναι η ενίσχυση της παραγωγικότητας και του ανθρώπινου κεφαλαίου. Για να επιτευχθεί αυτός ο διττός στόχος θα πρέπει να υπάρξουν μεταρρυθμίσεις σε δύο βασικούς τομείς:

Πρώτον, στο χώρο της υγείας. Ολο το σύστημα της υγείας θα πρέπει να αναθεωρηθεί και ό,τι σχετίζεται με την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη θα πρέπει να ενταχθεί κάτω από ένα υπουργείο. Δηλαδή νοσοκομεία, ασφαλιστικά ταμεία κλπ να ανήκουν σε ένα υπουργείο. Ταυτόχρονα θα πρέπει να αλλάξει το σύστημα συνταγογράφησης φαρμάκων και να γίνει πιο αποτελεσματικός ο έλεγχος της φαρμακευτικής δαπάνης.

Δεύτερον, στην εκπαίδευση. Θα πρέπει να ενισχυθεί ο τομέας των βρεφονηπιακών σταθμών και της προσχολικής εκπαίδευσης κάτω των τριών ετών. Η ποιότητα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης πρέπει να βελτιωθεί δίνοντας μεγαλύτερη αυτονομία στα σχολεία, περισσότερα χρήματα και βελτιώνοντας το σύστημα κατάρτισης των δασκάλων και των καθηγητών. Αλλαγές απαιτούνται και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, επιτρέποντας ιδιωτικά πανεπιστήμια, αναθεωρώντας το σύστημα χρηματοδότησης και προσφέροντας μεγαλύτερη αυτονομία στην επιλογή προσωπικού και φοιτητών.

Ηδη, τον κώδωνα του κινδύνου για τις αναπτυξιακές προοπτικές της ελληνικής οικονομίας έκρουσε πριν μία εβδομάδα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, καθώς διαπιστώνει ραγδαία επιδείνωση της ανταγωνιστικότητας, ταυτόχρονα με τη διόγκωση των δημοσιονομικών προβλημάτων. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο δεν βλέπει -στο ορατό τουλάχιστον μέλλον- επιστροφή στους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης των τελευταίων 15 περίπου ετών. Εως το 2014, και μετά τη διετία της ύφεσης (-1,7% το 2009 και -0,4% το 2010) ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ δεν αναμένεται, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ, να φτάσει στο 2%.

Σοβαρά προβλήματα εντοπίζει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και στην αγορά εργασίας. Στην Ελλάδα είναι πολύ πιο δύσκολο για τις επιχειρήσεις τόσο να προσλάβουν όσο και να απολύσουν σε σχέση με τον μέσο όρο των κρατών - μελών του ΟΟΣΑ, τόσο εξαιτίας του θεσμικού πλαισίου όσο και του κόστους. Οι κατώτατοι μισθοί είναι σχετικά υψηλοί και σε αντίθεση με τις περισσότερες χώρες της Ευρωζώνης, δεν υπάρχει διαφοροποίηση μεταξύ των κατώτατων αμοιβών παλαιών και νεοεισερχόμενων στην αγορά εργασίας.